Często jeszcze przed zarejestrowaniem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS), wspólnicy planują przekształcenia w strukturze udziałowej. Pojawia się wówczas pytanie: czy można zbyć udziały spółki z o.o., która nie została jeszcze wpisana do KRS?
Odpowiedź brzmi: NIE.
Zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą, zbycie udziałów spółki z o.o. w organizacji (czyli przed jej rejestracją w KRS) jest niedopuszczalne i nieważne. Dlaczego? Ponieważ do momentu wpisu do rejestru przedsiębiorców spółka nie uzyskuje osobowości prawnej, a jej struktura udziałowa nie podlega jeszcze obrotowi prawnemu w sposób typowy dla zarejestrowanych spółek.
💡 Nie można skutecznie zbyć udziałów w spółce z o.o., która nie została jeszcze wpisana do Krajowego Rejestru Sądowego.
Co zatem można zrobić?
Dopuszczalne jest zawarcie umowy zobowiązującej, w której strony uzgodnią, że przeniesienie udziałów nastąpi z chwilą wpisania spółki do rejestru przedsiębiorców KRS (albo w innym ustalonym momencie już po zarejestrowaniu spółi). Taka umowa może przewidywać automatyczny skutek rozporządzający po rejestracji – czyli zbycie udziałów stanie się skuteczne w momencie, gdy spółka stanie się formalnie zarejestrowanym podmiotem.
Dobrze napisana umowa może uregulować przejęcie odpowiedzialności przez “przyszłego wspólnika” w sposób, który w praktyce pozwoli osiągnąć efekt bardzo podobny do sytuacji, w której byłby on wspólnikiem spółki w organizacji od samego początku.
Taka konstrukcja nie narusza prawa – strony uzgadniają przyszłą transakcję, która wywoła skutki dopiero wtedy, gdy spółka uzyska status zarejestrowanego podmiotu.
Zaproponowane rozwiązanie znajduje zastosowanie m.in. w:
(a) umowach inwestycyjnych,
(b) porozumieniach wspólników,
(c) transakcjach typu seed/VC na etapie zakładania startupu.
Kiedy warto zawrzeć taką umowę?
Tego rodzaju rozwiązania są przydatne między innymi wtedy, gdy:
(a) planowana jest inwestycja na etapie organizacji spółki,
(b) wspólnicy chcą od razu ustalić docelowy układ właścicielski,
(c) jeden ze wspólników ma wejść do spółki „na gotowo”, po jej rejestracji.
W takich przypadkach odpowiednio skonstruowana umowa warunkowa lub z odroczonym skutkiem pozwala pogodzić potrzeby biznesu oraz wymogi prawa.
Podsumowanie
🔴 Nie można skutecznie zbyć udziałów spółki z o.o. w organizacji przed jej rejestracją.
🟢 Można jednak zawrzeć umowę, która przewiduje przeniesienie udziałów po zarejestrowaniu spółki w KRS.
To pozornie niewielka różnica, która może mieć istotne skutki prawne – zarówno dla ważności transakcji, jak i odpowiedzialności wspólników.
adw. Jakub Hajduk